Áp đặt và định kiến

Ít ai trong cuộc đời có hoàn cảnh, vị thế giống nhau. Thế nhưng họ lại rất thích phán xét, áp đặt hay định kiến, thậm chí là miệt thị nhau. Đôi khi bạn đúng không có nghĩa là tôi sai, và ngược lại, tôi đúng chắc gì bạn đã sai.

Vấn đề đi đến khác quan điểm thì rất nhiều, nhưng người nào luôn cho rằng người khác là ngu, dân trí thấp hay này nọ rất nhanh chóng thì đa phần đang mắc cạn giữa cuộc đời. Nó là một cái miệng giếng, mà con ếch trong đó luôn thấy rằng mình là vô địch.

Cứ 10 người sẽ có 4 người nhận thức được vấn đề của mình, 1 người có thể giải quyết. Cứ 50.000 sẽ có một người nhận thức được các vấn đề cơ bản cho tất cả, khoảng 1 triệu người sẽ có một nguời tìm ra được giải pháp cho những người khác, và khoảng 1 tỷ người sẽ có vài người đưa ra được con đường cho toàn nhân loại (Như Đức Phật, Đức Chúa Jesus…).

Tôi sẽ thử đưa ra vấn đề bằng một chủ đề cơ bản:

Nên sống ở đâu?

Có người đã kiếm được hàng triệu đô, có trình độ Tiến Sĩ cho rằng Bắc Âu là môi trường lý tưởng với môi trường, cảnh quan, y tế & dân trí.

Lại có người cho rằng Mỹ mới là vùng đất đáng sống, miền đất của tự do và phóng khoáng.

Có người cho rằng sang Úc lành nhất…

Lại có người từ Singapore trở về rồi cho rằng Việt Nam mà có tiền sướng như vua.

Rồi cứ vậy, họ miệt thị và chửi nhau. Họ cho rằng người này “ngu”, người kia “ngu”. Họ mang tài sản ra để thể hiện với nhau, họ mang tiếp bằng cấp ra để đọ xem ai thông minh hơn, trí thức hơn. Ở đâu cũng có ưu và nhược điểm, đem góc nhìn của bạn để đánh giá người khác là rất sai lầm. Vẫn là vấn đề chỗ ở, tôi xin minh họa bằng trường hợp gần gũi hơn. Bạn đưa bố mẹ từ quê vào 1 khu đô thị xa hoa để sống, nhưng họ chưa chắc hạnh phúc. Mọi thứ là “hoàn hảo” theo đánh giá từ góc nhìn của bạn, nhưng lại không thể mang lại niềm vui cho họ. Thì các quốc gia cũng như vậy, bạn thấy mọi thứ hoàn hảo theo ý bạn, nhưng có theo ý tôi đâu? Sao bạn lại nói tôi không sang Úc ở là ngu? Bạn ghét văn hóa nhậu, tôi thích quây quần cùng anh em, cả hai chúng ta không ai sai, chỉ là chúng ta hãy lựa chọn cho riêng mình.

Đôi khi tất cả cùng đúng, mà chính xác hơn là tất cả cùng sai. Như đã thống kê ở trên, ít ai trong chúng ta đủ tới cái tầm tìm ra con đường cho tất cả người khác, hãy nhớ nó có thể tốt với bạn, và vài người khác, nhưng để tốt cho tất cả hay rất nhiều người khác thì chưa chắc.

Có thể bạn muốn khai sáng cho người khác, nhưng hãy cẩn trọng và khiêm nhường. Có một cách rất dễ để không bao giờ thuộc nhóm “ếch ngồi đáy giếng”, đó không phải là nâng cao kiến thức, bởi nó bao la vô tận, biết bao nhiêu cho đủ. Các dễ nhất chính là nhận thức rằng hiểu biển của mình còn hạn hẹp, mình còn kém cỏi lắm, từ đó tự ham học và khiêm nhường. Người biết mình ngu thì không phải người ngu là vậy.

Cái gì người ta cũng tranh luận hay gọi thô hơn là cãi nhau: Ông ở nhà trong ngõ nhỏ chửi ông Chung Cư, ông Chung Cư cho là thà chết chứ không chui vào mấy cái ngách bé tí khổ sở. Ông thích ở ngoại thành mà rộng chửi ông nội thành chặt chội, ông bỏ phố về quê, ông bán nhà ở quê lên phố. Ông học trường tư chửi trường công, ông học trường tư chửi trường chuyên và v.v. Ông mua iPhone cũng bị chửi ngu, ông mua xe ô tô Tàu cũng ngu, mà tới ông mua Roll Royce gần 30 tỷ cũng vẫn bị chửi.

Có những con đường cơ bản, có thể áp dụng cho hầu hết chứ chẳng phải tất cả như lập gia đình, sinh con và nuôi dưỡng. Tuy vậy có người đồng tính, họ thậm chí không thích mấy cô gái đẹp như Tim Cook CEO của Apple. Lại có người chẳng thích đẻ con hay thật ít con để thanh xuân trải nghiệm. Lại có người khác còn không muốn lập gia đình, muốn dành riêng cho mình sự tự do nhất. Cực đoan hơn, có người còn chọn chết ở tuổi 40, khi cơ thể còn khỏe mạnh, tươi đẹp và chưa trải nghiệm đau đớn của bệnh tật.

Chúng ta tôn trọng quyền tự do của họ, miễn là với lựa chọn đó, họ cảm thấy vui vẻ. Bạn và tôi có thể góp ý hoặc gợi ý, đừng phán xét điều gì cả.

Cả tri thức và tiền bạc đều vô cùng quan trọng, nhưng chắc chắn nó không tỉ lệ thuận với cuộc sống hạnh phúc. Bạn sẽ phải tăng cả tiền, tri thức đạt ngưỡng thì mới có được sự vui vẻ, hạnh phúc. Dưới ngưỡng, bạn sẽ rất khổ đau. Hãy xem một ví dụ:

Khi bạn còn bé, bạn được “nhồi sọ” nhiều thông tin một chiều. Bạn tin tưởng và thấy thích thú, yêu đời.

Sau này lớn lên, bạn tiếp cận được nhiều thông tin đa chiều. Bạn bắt đầu nhìn ra nhiều mặt trái, bạn bắt đầu bị bực bội khó chịu. Rõ ràng tri thức, hiểu biết của bạn nâng cao hơn chứ, nhưng bạn thử so xem với ngày bé, bạn có hạnh phúc hơn không?

Rồi bạn bắt đầu trải đời, bạn có cái nhìn sâu hơn, thấm hơn. Bạn lại thấy hạnh phúc tươi đẹp trở lại.

Như vậy rõ ràng tri thức khi chưa đạt mốc, nó lại mang đến đau đớn chứ không phải tươi sáng.

Bạn từng làm một nhân viên văn phòng bình thường, lương 18 triệu. Không cao so với xã hội, nhưng bạn đạt mục tiêu là căn chung cư bình dân, chiếc xe Air Blade, một cô vợ bình thường và 2 đứa con. Bạn sống khá thoải mái, thư thái vì bạn không có quyền lựa chọn về trường học cho con, về xe, về đồ ăn, về quần áo nên thật nhẹ nhàng.

Không may thay, lương của bạn lên được mức 35 triệu/tháng. Nó tăng gần gấp đôi, bạn chọn trường tư thục cho con, bạn mua một chiếc ô tô, bạn tính toán đổi chỗ ở. Bạn cáu bực, bạn stress, bạn áp lực mọi điều sau khi kiếm được nhiều tiền hơn trước.

Điều may mắn đến, lương của bạn lúc này là 90 triệu một tháng, bạn dễ dàng chọn được căn nhà theo ý thích, bạn không phải tính toán chuyện con học, bạn đạt được hầu hết các sở thích của bạn. Bạn thấy hạnh phúc và thoải mái với tiện nghi mình đã có.

Như vậy việc kiếm được nhiều tiền cũng cần đạt ngưỡng, con số chỉ là ví dụ, với mỗi người sẽ là con số khác nhau. Những phải đạt tới ngưỡng bản thân chấp nhận (hài lòng) về bản thân, bạn mới có được hạnh phúc. Không phải cứ nhiều là hài lòng, có người chỉ cần 10 15 triệu/tháng để đạt được cảm giác đó, có người lại phải 50, 100, 500 tr.

Cả tiền và tri thức đã lên rồi là không có đường lùi, nếu bạn đang thấy khổ đau dù rõ ràng mình “khôn” hơn trước, rõ ràng mình kiếm được nhiều tiền hơn trước, hãy nhanh chóng bật lên ngưỡng tiếp theo. Không là khốn khổ lắm, bởi đời ai cũng đi tới đích là cái chết. Hãy vui vẻ, hãy hạnh phúc nhanh nhanh một chút, bởi thời gian không chờ đợi.

Ngay lúc này, bạn có vui vẻ, lạc quan và hạnh phúc không? Có lúc nào bạn thấy rằng bạn chưa chắc có được nụ cười của người phụ hồ sau 5h chiều không? Có lúc nào bạn thấy sao thằng “X”, thằng “Y” nó “sướng” thế không? Dù nó điều kiện có bằng bạn đâu?

Ăn bát mì ngon là bằng đũa chứ không phải bằng chìa khóa Mercedes. Hãy chọn cho mình chiếc áo phù hợp kích thước nhất, đừng mặc chiếc áo quá rộng mà mệt mỏi. Tôi chỉ mong bạn thẩm thấu được tinh thần bài viết này, để sống tích cực nhất, yêu đời nhất. Nhỡ ký lần nữa, không nhất thiết hiểu biết hơn, nhiều tiền hơn, đúng hơn sẽ mang tới hạnh phúc. Nếu ngu mà hạnh phúc, khôn ra thì thấy toàn lọc lừa đau đớn, bạn chọn cái nào? 2 thứ trên chính là cơ sở của hạnh phúc, nhưng phải qua ngưỡng mới có.

Hoài Phong