Nội dung
Có thể coi đây là một trong những bài viết quan trọng nhất của Hoài Phong. Nó là toàn bộ quan điểm, triết lý sống của cá nhân tôi. Về ý nghĩa của nó tới mỗi người, tôi vô cùng coi trọng. Bởi mục tiêu của nó đưa tới sự bình an, tươi đẹp.
Hạnh phúc là gì?
Câu này có vẻ không mới. Ta còn thêm vào đó luôn một câu đầy phổ biến: “Hạnh phúc là hành trình, không phải đích đến”. Thật nhàm chán, vì vậy tôi sẽ bóc tách tất cả mọi thứ cho bạn.
Đầu tiên, chúng ta có hạnh phúc (tính từ) là gì? Đó là một trạng thái cảm xúc vui vẻ, dễ chịu, sung sướng, thoải mái. Nó thường đạt được khi thỏa mãn được một nhu cầu, hay ý nguyện nào đó.
Có rất nhiều cách để đạt được trạng thái này. Kiếm được rất nhiều tiền, có một khuôn mặt xinh đẹp, ăn một món ăn thật ngon, nhận được tin nhắn từ người mình thích, làm được một việc ý nghĩa, chơi một trận game hay, làm xong một việc khó… Nhìn chung là kể không hết được những việc mang tới thứ cảm xúc kia.
Giả sử: Khi bạn có sức khỏe, có tiền bạc, được yêu thương, làm được nhiều việc tốt. Có tất cả những thứ đó, đương nhiên hạnh phúc. Như vậy hạnh phúc có đơn giản là có thật nhiều thứ tốt đẹp hay không?
Câu trả lời: Đúng như vậy, bạn càng có nhiều thứ tốt đẹp, bạn càng dễ có được cảm giác hạnh phúc. Chính cảm xúc dễ chịu từ việc có được mọi thứ này khiến người ta luôn phấn đấu, vươn lên, thậm chí trở nên cả tham lam, thủ đoạn chỉ để có được nhiều thứ nhất.
Nhược điểm của cảm giác hạnh phúc
Đáng tiếc, cảm xúc này có những nhược điểm rất lớn sau:
- Chỉ xảy ra khi ta đạt được (thỏa mãn nhu cầu)
- Sợ hãi việc nó mất đi, buồn khổ khi nó mất đi
- Nôn nóng, khổ sở trong quá trình đạt được nó
Nó đậm chất khoảnh khắc, thiếu bền vững. Nói chính xác hơn, nó phụ thuộc quá nhiều vào hoàn cảnh bên ngoài hay kết quả. Cộng với 3 nhược điểm cố hữu, bạn đã thấy những thứ ở phía trên mong manh như thế nào chưa? Tiếc rằng phần lớn mọi người lại chạy theo “đích đến”, để rồi bị 3 nhược điểm chí mạng kia nó giam cầm ngược lại. Niềm vui đạt được thì khoảnh khắc, mà phần lớn thời gian lại là sự khó chịu, mệt mỏi. Như vậy, đó là một cuộc đi buôn lỗ vốn.
Hạnh phúc đạt được khi nào?
Trước hết ta vẫn dùng định nghĩa chuẩn phía trên về cảm giác hạnh phúc. Và nó đạt được khi có được, thỏa mãn được các nhu cầu. Một cuộc đời hạnh phúc theo nghĩa này là một cuộc đời có được mọi thứ như ý.
Nhưng sự thật rất phũ phàng, điều này không tồn tại. Chúng ta có một đống điều không như ý xen vào:
- Có sức khỏe – Thực tế sức khỏe sẽ giảm sút, bệnh tật kéo đến.
- Có nhan sắc – Thực tế bạn sẽ già, những idol màn ảnh một thời giờ nhìn phát sợ.
- Có nhiều tiền – Thực tế sẽ có những lúc lên xuống, thăng trầm.
- Có nhiều người yêu quý – Sẽ sinh ra cả ngàn người ghen ghét, đố kỵ v.v
- Được cha mẹ yêu thương – Cha mẹ rồi sẽ ốm đau bệnh tật, còn rời xa thế giới nữa.
- …
Mọi thứ mà bạn đang có, chúng đều dễ dàng mất đi và chắc chắn sẽ dần mất đi. Nhất là thứ mà ai trong chúng ta cũng nói là quan trọng nhất: Sức khỏe (của bản thân và những người thân yêu). Như vậy, nếu bám vào một thứ chắc chắn sẽ mất đi, hỏng đi để tìm kiếm hạnh phúc đương nhiên là không hợp lý. Từ đó chúng ta phải đi tìm kiếm hạnh phúc đích thực thỏa mãn các yếu tố:
- Bền vững: Có thể duy trì được dài hạn, thay vì khoảnh khắc
- Xuyên suốt: Thời gian hạnh phúc nhiều chiếm phần lớn cuộc đời thay vì chờ đón nó khi đạt được mục đích.
- Hiệu quả: Có thể tác động tới tất cả mọi người, bởi người có tất cả (Có sức khỏe, có nhan sắc, có tiền bạc, được yêu thương, làm được nhiều việc tốt, vợ đẹp con khôn, cha mẹ khỏe mạnh, anh em đoàn kết…) là vô cùng hiếm. Mà bất cứ ai, ở hoàn cảnh nào cũng xứng đáng nhận về hạnh phúc.
Hạnh phúc cho tất cả
Để có được một hạnh phúc thỏa mãn 3 đặc điểm phía trên, chúng ta sẽ phải định nghĩa lại hoàn toàn về hạnh phúc. Lúc này, nó là một danh từ, không còn là một tính từ chỉ cảm xúc thăng hoa nhất thời nữa.
Hạnh phúc chỉ bền vững và xuyên suốt khi có trí tuệ.
Trí tuệ này không phải bằng cấp để được công nhận hay tôn trọng. Nó là tổng hợp của hàng trăm góc nhìn đúng đắn, rộng rãi về vạn vật. Khi có được nó rồi, khổ đau biến mất, bình an thường trực, hạnh phúc mỗi ngày.
Có vẻ như bạn lại cảm thấy nó rất lý thuyết và sáo rỗng. Nhưng đó là thực tế. Một sự việc xảy ra (cố định), nhưng lại có hàng trăm góc nhìn. Mỗi góc nhìn đều mang tới cảm xúc khác nhau. Và ai có góc nhìn khách quan nhất, tỉnh nhất sẽ là người thấy bình tâm nhất.
Người coi chiếc xe là phương tiện sẽ có cảm xúc khác người coi chiếc xe là tài sản. Người coi tiền là duy nhất lại khác người cho rằng tình cảm mới là quan trọng. Người coi vợ không cùng dòng máu lại khác người coi vợ còn sống cùng mình lâu hơn cả cha mẹ. Tôi không chỉ ra rằng ai đúng ai sai, tôi chỉ nói rằng góc nhìn sẽ tác động tới: Hành động và suy nghĩ.
Góc nhìn đúng chính là hành động đúng, suy nghĩ tốt. Và nó chỉ có ở một người có trí tuệ.
Hãy thử trả lời vài câu hỏi dưới đây:
- Điều gì là quan trọng nhất với bạn? Bạn muốn phấn đấu về một mục tiêu nào cụ thể (Tài chính, gia đình, sức khỏe, vị thế…)
- Niềm vui cuộc đời của bạn là gì?
- Bạn cảm thấy thế nào khi nghe tin mình bị gan nhiễm mỡ độ III?
Tôi không cần bạn suy nghĩ, triết lý. Tôi chỉ muốn bạn hiểu rằng mỗi người chắc chắn có góc nhìn khác nhau cho chung 1 vấn đề. Góc nhìn đúng (có trí tuệ – giác ngộ) mang tới những tác dụng rất kinh điển:
- Bình an, ngay cả khi gặp những nghịch cảnh hay mất mát, đau khổ. Nó không biến mất, nhưng nó nhẹ đi cả ngàn lần và không kéo dài.
- Bền vững: Đúng vậy, hạnh phúc mỗi ngày, không cần chờ đợi hay phụ thuộc nhiều vào kết quả.
- Tiến bộ: Sự phát triển vượt trội (thành công theo nghĩa đen) ở nhiều lĩnh vực.
Và trí tuệ này ở đâu? Đương nhiên bài viết này cũng là 1 dạng trí tuệ. Và chúng ta còn cả triệu thứ khác cần một góc nhìn thật tốt. Nhưng cũng có thể tóm tắt trong một số góc nhìn cốt lõi để bạn làm bộ khung cho thế giới quan của mình. Phật Pháp (không phải tôn giáo) về cơ bản đã cung cấp góc nhìn gần như hoàn thiện cho tất cả.
Bản thân tôi cũng cố gắng bình dân, đơn giản hóa các góc nhìn thuộc về bộ khung, từ đó thay đổi thế giới quan, thay đổi tâm thức của bạn, để bạn thực sự bình an và phát triển. Đó cũng là mục tiêu khi tôi viết sách Cộng+
Con đường hạnh phúc
Con đường hạnh phúc nó tồn tại. Để đi trên con đường hạnh phúc, thực ra rất đơn giản, 2 yếu tố:
- Biết đích đến của con đường: Người đi đặt mục tiêu rõ ràng (Có tiền bạc, danh tiếng, sức khỏe, yêu thương, giúp đỡ…). Hằng ngày, người ta nỗ lực phấn đấu, chăm chỉ để đạt tới mục tiêu đó. Những mục tiêu này mang tới cảm xúc hạnh phúc không thể chối cãi.
- Tâm thế đi trên con đường đó: Bình an, có đích đến nhưng lại là không có đích. Không vì đích đến mà khổ đau, mệt mỏi. Phấn đấu vì kết quả, nhưng lại không vì kết quả mà khổ đau.
Bạn tận hưởng hạnh phúc một cách đồng thời: Từ cảm giác thỏa mãn được nhu cầu, từ sự bình an của nhìn rõ bản chất mọi sự việc. Từ sự thoải mái trong tâm thế khi phấn đấu, không phải nô lệ của kết quả. Bạn tốt hơn trong tương lai, vui vẻ ở hiện tại, dễ chịu hơn khi khó khăn, đau khổ. Đó chính là hạnh phúc.
Khi nào có đủ trí tuệ, tự khắc bạn thấy câu: Hạnh phúc là hành trình, không phải đích đến là đúng. Tự bạn rút ra được điều đó luôn. Để dễ hơn, vì phải tận tới khi già bạn mới trải qua đủ cuộc đời, tôi sẽ giúp bạn hình dung với 1 trò chơi game nào đó (vì nó ngắn hơn). Bạn sẽ thấy: Chiến thắng đương nhiên vui vẻ, nhưng nó cũng nhạt nhòa và vô nghĩa nếu bạn thắng chỉ vì đối thủ quá yếu hay bị disconnect. Cảm giác vui thực sự sẽ chỉ có được khi bạn thi đấu tốt, đối thủ lớn, đạt kết quả tốt (Hoàn hảo). Kém hơn chút là thi đấu rất tốt, bạn thấy hài lòng về bản thân nhưng kết quả chưa như ý. Rồi mới tới thi đấu trung bình, nhưng kết quả tốt. Như vậy gần như thứ giá trị nhất chính là hành trình bạn chơi game cuộc đời.
Chúng ta đi con đường hạnh phúc cũng vậy, tới được đích thì thật là hoàn hảo. Và phải cố gắng sao cho hành trình đi, nó cũng đầy thú vị.
