Đừng gọi ai là “bạn” nữa nếu không muốn hỏng cả cuộc giao tiếp

Giao tiếp là cách con người trao đổi thông tin, gửi cho nhau một lời yêu thương… hoặc cũng có thể là một câu chửi sang trọng. Dù là yêu hay ghét, thì cũng nên giao tiếp có văn hóa – chửi cũng nên tròn vành rõ chữ, yêu cũng nên đúng ngữ pháp.

Trong chủ đề “Ứng xử và giao tiếp cơ bản”, hôm nay Hoài Phong xin được chia sẻ một điều tưởng nhỏ mà không nhỏ: Chuyện xưng hô, đặc biệt là từ “bạn” – tưởng dễ dùng nhưng rất dễ… fail.

I. “Bạn” – Từ khóa đầy rủi ro

Từ “bạn” nghe thì thân thiện, trung tính, lịch sự. Nhưng trong nhiều ngữ cảnh, nó lại là cách xưng hô dễ khiến người đối diện nổi da gà, nổi da heo, hoặc nổi cả… cái gì đó.

Nó quá mờ nhạt để làm người ta ấn tượng,
quá “phẳng” để thể hiện sự kính trọng,
và đôi khi quá tự tin khiến người khác thấy… khó chịu.

Thế nên, nếu bạn ra đường mà mở miệng:
“Bạn ơi, cho mình mượn cái bật lửa”
thì hãy chuẩn bị tinh thần — nếu gặp đúng “người không thích bằng vai phải lứa”, bật lửa chưa mượn được, mà cục tức đã bay thẳng vào mặt.

II. Tiếng Việt là thứ ngôn ngữ đầy đẳng cấp về xưng hô

Trong khi tiếng Anh chỉ đơn giản có “I” và “you”, tiếng Việt thì như một hệ thống phân tầng xã hội thu nhỏ:
Tôi – Mình – Anh – Em – Cháu – Con – Chú – Bác – Cậu – Mợ – Ông – Bà – Thím – Bố mày…
Rồi đến ngôn ngữ chuyên ngành của các diễn đàn:

• Voz: Thím
• OF: Cụ, Mợ
• Webtretho: Các mẹ
• Tinhte: Bác – Em
• Zalo: Anh Zalo – Em Zalo

Chỉ cần đọc thôi đã thấy ngôn ngữ xưng hô Việt Nam sống động và lắm drama rồi.

III. Vì sao “em” thường là lựa chọn an toàn?

Tôi thường dùng “em” khi nói chuyện với người lạ. Có người bảo:
“Nhưng anh không biết người ta bao nhiêu tuổi cơ mà?”
Chính vì không biết nên mới xưng “em”. Đó là cách đặt mình cửa dưới – một phép lịch sự, một cách “đỡ bị tát” trong xã hội nhiều va chạm này.

Khi bạn xưng “em”, người kia có thể xưng:

• Em – Bác
• Em – Cụ
• Em – Mợ

Tự nhiên thấy giao tiếp êm ru như dầu ăn Tường An.

Ngược lại, bạn mà xưng “anh” ngay từ đầu, trong khi người kia lớn hơn 20 tuổi – thì xin chia buồn, đầu câu chuyện đã có mùi khét rồi.

IV. Bạn với tôi, bạn với ai?

Từ “bạn” thật ra rất… thiêng. Nó đại diện cho tình bạn – một thứ cần thời gian, trải nghiệm, và cả vài trận nhậu. Không phải ai bạn gặp cũng có thể gọi là “bạn”.

Dùng không đúng ngữ cảnh, người ta sẽ nghĩ bạn đang đặt họ ngang hàng với mình, dù chưa đủ thân, chưa biết tuổi tác, thậm chí chẳng có mối liên hệ gì.

Câu nói:
“Mày tuổi gì mà xưng bạn với tao?”
nghe tưởng như sân khấu hài, nhưng thực tế nhiều người nghĩ y chang vậy, nhất là khi họ có tuổi, có vị trí, hoặc có máu nóng.

V. Giao tiếp đỉnh cao là khi biết đặt mình đúng chỗ

Giao tiếp khôn khéo là khi biết mình đang nói chuyện với ai – và tự điều chỉnh ngôi xưng sao cho mềm – vừa – đúng.

Nếu bạn nhờ người lạ điều gì đó:

• “Anh cho em hỏi chút…” – An toàn, được giúp.
• “Chị ơi, cho em xin cái này…” – Dễ thương, dễ được tha thứ.
• “Bạn ơi, cho mình hỏi…” – Coi chừng có người muốn hỏi lại: “Bạn với tôi là gì mà bạn với bè?”

Còn nếu bán hàng, thì tuyệt đối đừng hỏi “Bạn muốn mua gì?”
Hãy nói:

• “Anh/chị muốn xem sản phẩm nào ạ?”
• Hoặc nhẹ nhàng: “Em có thể hỗ trợ gì cho anh/chị không?”

Chỉ cần thay đổi một từ, thiện cảm đã tăng một nấc thang, đơn hàng cũng có thể tăng một nấc số dư.

VI. Và cuối cùng, một chút bí quyết cưa gái dành cho anh em

Nếu bạn mở đầu tin nhắn với một cô gái bằng câu:
“Chào bạn”
thì có lẽ cuộc tình vừa… kết thúc trước khi kịp bắt đầu.

Từ “bạn” quá trung tính để chạm được trái tim.
Phụ nữ không cần một người bạn, họ cần một người đàn ông. Hãy để người ta ngước lên nhìn bạn – đừng kéo mình xuống ngang bằng rồi hỏi tại sao không ai muốn yêu mình.

Từ “bạn” không sai. Nhưng dùng sai người, sai lúc, sai chỗ thì hậu quả rất thật. Học cách xưng hô không phải để giả tạo, mà là để tôn trọng – gây thiện cảm – sống sót.

Hãy nhớ:
Giao tiếp là nghệ thuật – mà bạn càng lịch sự, bạn càng thắng.

— Hoài Phong