Tiết kiệm, tích lũy và “chiếc áo vừa người” mang tên thời gian

Ông bà ta có câu: “Buôn tàu bán bè không bằng ăn dè hà tiện.” Nhưng để “ăn dè hà tiện” một cách khôn ngoan thì không chỉ là gom góp từng đồng bạc lẻ. Mà là phải hiểu rõ bản chất của tiết kiệm, biết cách tích lũy và sử dụng tài nguyên quý giá nhất: thời gian.

Tích lũy không phải là dự phòng

Trong bài này, tôi không nói về quỹ dự phòng – khoản tiền để đối phó rủi ro, bệnh tật, thất nghiệp. Tôi nói về tích lũy có mục tiêu – tức tiết kiệm để hướng đến một mục đích cụ thể như mua nhà, mua xe, đầu tư kinh doanh, học tập hay du lịch.

Tất cả những mục tiêu này đều cần một con số tiền A, và một khoảng thời gian B để tích lũy đủ tiền đó. Vì cuộc đời có giới hạn, nên thời gian (B) chính là đơn vị đo quan trọng nhất để quyết định liệu chi phí bạn bỏ ra có hợp lý hay không.

Vì sao phải dùng thời gian để đo giá?

Bởi tiền mỗi người mỗi khác, nhưng thời gian thì ai cũng có 24 giờ một ngày, 12 tháng một năm, vài chục năm thanh xuân. Thay vì hỏi “chiếc điện thoại này bao nhiêu tiền?”, hãy hỏi: “Tôi phải làm bao nhiêu tháng mới mua được nó?”

Ví dụ:

• Người A thu nhập 6 triệu/tháng → mua điện thoại 9 triệu = 1.5 tháng tích lũy.
• Người B thu nhập 15 triệu/tháng → mua điện thoại 22 triệu = cũng 1.5 tháng tích lũy.

Cả hai đều chi cùng một lượng thời gian cho chiếc điện thoại, dù số tiền khác nhau. Đó là cách đo “giá” phù hợp với từng người, không bị lạc lối trong ảo giác giá trị.

Công thức tính thời gian đổi lấy mục tiêu

Muốn tính ra “thời gian” cần thiết để đạt được thứ bạn muốn:

T = P / M

Trong đó:

• T: thời gian cần tích lũy (tháng)
• P: giá trị của thứ bạn muốn mua
• M: khoản tiền bạn có thể tích lũy mỗi tháng

Ví dụ: bạn muốn mua xe 600 triệu, mỗi tháng để dành được 15 triệu → bạn cần 40 tháng (hơn 3 năm) chỉ để mua xe, chưa kể chi phí khác.

Quy tắc vàng về thời gian tích lũy

Để không biến tích lũy thành “nô lệ của mục tiêu”, hãy tuân thủ các mốc thời gian sau:

• Điện thoại: không quá 2 tháng
• Quần áo, giày dép, túi xách: không quá 1 tháng
• Xe ô tô: không quá 36 tháng
• Nhà ở: không quá 18 năm
• Đầu tư mạo hiểm: không quá 3 năm
• Đầu tư sản xuất – kinh doanh: không quá 12 năm
• Khoá học, cơ hội thay đổi lớn: không quá 1.5 năm

Vi phạm các giới hạn trên là bạn đang mua bằng quá nhiều thời gian cuộc đời, và cái giá đó không còn hợp lý nữa.

Hãy nhìn thời gian như một tài khoản ngân hàng

Một căn nhà 4 tỷ đồng – nếu bạn chỉ tiết kiệm được 15 triệu/tháng, bạn sẽ mất gần 22 năm để sở hữu.
22 năm từ tuổi 27 là 49 tuổi. Và nếu còn phải tiêu thêm cho các mục tiêu khác, rất có thể bạn sẽ hoàn thành giấc mơ an cư khi đã bước vào tuổi 60, lúc mà bạn sắp phải chuyển đến một “căn nhà khác”, nằm sâu dưới lòng đất lạnh lẽo.

Câu hỏi đặt ra: Có đáng không?

Nếu bạn vẫn muốn căn nhà 4 tỷ, hãy tăng tích lũy lên 22 triệu/tháng để rút ngắn thời gian còn 15 năm. Muốn xe 5 tỷ? Cần ít nhất 140 triệu tích lũy mỗi tháng. Không tăng được thu nhập, thì đừng cố mặc chiếc áo quá rộng – hãy chọn chiếc áo vừa với mình.

Đầu tư – Đo lường bằng năm làm việc, không phải tiền

Khi đầu tư mạo hiểm, đừng hỏi “mất bao nhiêu tiền?” mà hãy hỏi: “Tôi mất bao nhiêu năm đi làm nếu thất bại?”

Nếu bạn gom góp 100 triệu trong 6 tháng mà mất trắng, bạn mất nửa năm cuộc đời. Nhưng nếu bạn dành 3 năm mới tích được 100 triệu rồi mất, bạn đã “lỗ” nặng hơn rất nhiều.

Hãy đầu tư, nhưng đừng để nó lấy đi quá nhiều thời gian sống.

Về những mệt mỏi giữa hai cấp bậc sống

Cuộc sống mệt mỏi không hẳn vì nghèo. Nó đến từ sự lưng chừng.

Khi bạn có thu nhập vừa đủ mua căn nhà 4 tỷ, bạn thấy ổn. Nhưng khi bạn vừa “chạm chạm” tới khả năng mua nhà 7 tỷ mà chưa đủ, bạn bắt đầu cảm thấy thiếu, thèm, khát. Tâm trí bị thôi thúc, không còn hài lòng với thứ mình có.

Giữa hai cấp bậc sống, nếu bạn chưa sẵn sàng để nhảy lên bậc cao hơn, hãy bình thản ở lại bậc cũ. Khi bạn đủ lực, đủ tài chính, đủ trải nghiệm, bước nhảy đó sẽ nhẹ nhàng và hạnh phúc.

Bất cứ thứ gì khiến bạn mệt mỏi, là chưa tới lúc dành cho bạn – Hoài Phong

Nguyên tắc cốt lõi

• Mục tiêu nhỏ → đạt được bằng cách giảm chi, tiết kiệm hợp lý
• Mục tiêu lớn → chỉ có thể đạt được bằng cách tăng thu nhập

Đừng sống để tích lũy cả đời rồi cuối cùng chẳng còn thời gian để sống. Hãy để tiền phục vụ thời gian sống – chứ không phải ngược lại.

Hoài Phong