Học đúng cách P2 – Xử lý thông tin

Trong phần đầu của chuyên đề cải thiện việc học của mỗi người, HP đã đề cập đến phương pháp để có thể nhét thông tin vào đầu. Nhưng đấy mới chỉ là bước nền tảng nhất, từ dữ liệu thô chúng ta cần xử lý một chút nữa mới thành được “tri thức”.

Mạnh Tử cho rằng: “Tận tín Thư, tắc bất như vô Thư” – Tin hoàn toàn vào sách, thà rằng đừng có sách còn hơn. Đây chính là nguyên tắc đầu tiên trong xử lý thông tin. Tôi cho rằng một cuốn sách giống như một cái cây vậy, ít có cuốn nào vô dụng hoàn toàn. Việc của chúng ta là loại bỏ đi phần lá, phần vỏ để lấy ra phần lõi có giá trị. Tùy vào các loại cây mà chúng ta nhận về được nhiều hay ít.

Bạn cần một số tư tưởng sau trước khi bắt đầu đọc sách/tài liệu:

1. Xác định rõ ràng rằng không có cuốn sách nào thật sự hay cả, đọc một cuốn sách mà ra được 2 – 5 ý tâm đắc đã là thành công lắm rồi. Chỉ có truyện, tiểu thuyết mới hay được từ đầu tới cuối. Chấp nhận đọc sách là chấp nhận lọc, loại bỏ nhiều lá, cành, vỏ để nhận về một chút lõi.
2. Sách do ai viết đi nữa cũng sẽ có nhiều điều không phù hợp với bản thân bạn, không bàn tới đúng sai mà hoàn cảnh mỗi người khác nhau nên kết quả sẽ khác nhau. Đừng chê trách một phương thuốc trị đau bụng chỉ vì bạn đang đau chân.
3. Bạn không nên đồng tình với tất cả quan điểm, nhưng bạn càng không nên từ chối tiếp cận tất cả quan điểm. Cái gì đúng thì nghe, cái thì sai thì bỏ ngoài tai mới là đúng cách. Đừng vì 3 cái không hợp lý mà bỏ luôn 2 cái có giá trị.

Khổng Tử, Lão Tử có rất nhiều điểm đã lỗi thời, nhưng có rất nhiều giá trị hàng ngàn năm vẫn không thay đổi. Nếu bạn chỉ nhìn vào cái lỗi thời mà bỏ qua cái tinh hoa là tự tay ném vàng xuống biển, nếu bạn thu nhận tất cả thì cũng dở không kém. Các tôn giáo, sách, tư tưởng triết học v.v đều có đặc điểm chung như vậy, kha khá điều không phù hợp nhưng giá trị tinh hoa của nó là đáng để là thu nhận và sàng lọc. Tôi không đồng tình với nhiều quan điểm của Phật Giáo, nhưng tôi lại rất thích và đồng tình với một số quan điểm khác trong chính Phật Giáo. Cứ chắt lọc cho riêng mình, cắt nó thành từng bài thuốc cho căn bệnh của mình.

Sự học phải qua tích lũy dài hạn và bài bản, học được một chút ít đã là thành công. Đừng mong học được bí quyết, mang về phép màu nào nhanh chóng cả. Hàng ngày, bạn nên áp dụng quy tắc trong P1 để nạp thông tin, đa dạng các nguồn. Về cơ bản sự thay đổi trong tư tưởng trên sẽ khiến bạn có nhiều nguồn để học hơn, ở đâu ở chỗ nào cũng có thể học. Đừng mải miết đi tìm một kho báu tri thức đúng nghĩa, nó không tồn tại.

Đi vào cụ thể hơn trong chọn lọc và loại bỏ thông tin, có thể hiểu đó là quá trình phản biện trước, tiếp nhận sau. Cái gốc của phản biện có thể tóm gọn như sau:

1. Không có gì mạnh hơn tự nhiên và trái với tự nhiên mặc định là sai.
2. Những gì trái với bản năng gốc đều là sai
3. Mọi thứ trên đời đều phải hợp lý.

Trước một thông tin bất kỳ, bạn dùng 3 tiêu chuẩn trên để phản biện sẽ rất hiệu quả. Hãy cùng xem một ví dụ vui:

“Người Nhật sống thọ nhất thế giới, tuổi thọ trung bình lên tới 83 – 84 tuổi. Bài viết này sẽ chia sẻ cách để sống thọ còn hơn cả người Nhật.

Chúng ta biết rằng người Nhật sống thọ bởi chế độ thực phẩm của nó khá khác biệt với nhiều cá, rau xanh, ít muối (ăn nhạt). Nói chung không cần ai dạy chúng ta cũng biết rằng ăn những thứ độc hại thì giảm thọ, ăn thứ tốt, thải chất độc hại ra thì trường thọ.

Hàng ngày chúng ta đều thu nạp vào cơ thể những thứ độc hại, do vậy tuổi thọ sẽ bị ảnh hưởng:

– Làm tí Xyanua thì đi ngay tức khắc
– Ăn hoa quả tẩm hóa chất thì từ từ ung thư

Vậy một người ăn sạch, uống sạch, thể dục thể thao điều độ tuyệt đối liệu có chết không?

Câu trả lời là vẫn chết, bởi hàng ngày bạn vẫn hấp thụ vào cơ thể một thứ cực độc hại khác là Oxy.

Hãy xem sắt thép cứng như vậy, gặp oxy thi rỉ ra rồi nát vụn. Bản thân sắt thép nó đâu tự phá hủy, mà bị Oxy phá hủy.

Nhôm đồng gặp Oxy cũng xám xịt, úa màu.

Oxy vô hình nhưng tàn phá tất cả, có điều sự tàn phá của nó từ từ nên ta không thấy. Hãy tưởng tượng thanh sắt bạn vừa để ngoài không khí sao rỉ được?

Phổi chúng ta cũng vậy, nó mềm yếu hơn rất nhiều và hằng ngày phải đối mặt với Oxy, thứ độc hại tàn phá cả sắt thép, nên sự sống của con người và các động vật thở Oxy đều giới hạn.

Cái cây chính là minh chứng rõ nét cho việc thải chất độc thì sống, hấp thụ chất độc thì chết. Hằng ngày cây quang hợp thải ra Oxy độc hại, hấp thụ vào C02. Nhờ vậy cây sống hàng ngàn năm cũng có, con người lại đi hấp thụ O2, thải Co2 đi, thử hỏi sao đòi sống mấy trăm năm?

Cái iPhone, cái máy tính vì không hấp thụ Oxy mà chạy bền bỉ 24/24, trong khi con người phải ngủ.

Muốn sống thọ hãy ăn sạch, uống sạch, thể dục điều độ, và đừng quên tìm cách không hấp thụ Oxy.”

Về cơ bản thông tin trong ví dụ trên được lập luận logic, nhưng bạn không cần phải phản biện lằng nhằng, nó trái với tự nhiên đồng nghĩa với nó đã sai.

Ví dụ 2:

Nói với con rằng học thì mới thành người được là cách giáo dục con tốt.

Về cơ bản nó không sai, nhưng lại không đúng. Nó vi phạm quy tắc về bản năng, bản năng của con người là ham vui, thích hưởng thụ. Mấu chốt trong giáo dục phải là tạo ra niềm vui thay vì ngồi nói lý thuyết. Niềm vui là cách duy nhất khiến con người ta đón nhận mọi thứ.

Ví dụ 3:

Đưa tôi 100 triệu, mỗi tháng bạn có lãi 20 triệu, không cần làm gì mà vẫn giàu có. Hay mua một chiếc điện thoai trị giá 20 triệu, được tặng ngay 25 triệu vào tài khoản.

Điều này vi phạm quy tắc về tính hợp lý: Đó là ngon mà lại dễ. Các quy tắc về tính hợp lý rất đơn giản có thể kể tới:

1. Không có gì dễ lại nhiều tiền
2. Không có một cơ hội nào đến với bạn dễ dàng
3. Không có ai tốt bụng đột xuất hay chỉ nghĩ cho người khác
4. Không có phép màu, điều kỳ diệu nào nhanh chóng.
5. Không có gì đơn giản

Bây giờ bạn có thể đọc bất cứ luận điểm, học thuyết nào và so sánh theo 3 quy tắc trên. Ta có thể áp dụng trong cuộc sống thường ngày, xây dựng, kinh doanh, sản xuất và nhiều thứ khác. Sự tất yếu của quy luật sẽ giúp ta loại trừ, bớt đi những suy nghĩ sai, từ đó học tập được nhiều hơn.

Bạn thường bị lừa nhất bởi tiêu chuẩn “tính hợp lý”, do kiến thức của bạn có quá ít để phản biện. Giả sử nói 1 + 2 = 4, bạn lập tức không đồng ý vì kiến thức nền của bạn rõ ràng. Bây giờ lại nói: Việc ăn nhiều hải sản đặc biệt là cá thu, cá ngừ sẽ dẫn tới ngộ độc thủy ngân. Bạn khó phản biện và kiểm chứng thông tin này bởi kiến thức nền của bạn không đủ.

Một người đưa ra quan điểm: Uống nhiều nước giúp cơ thể lọc thải độc tố tốt hơn qua đường nước tiểu, da mịn hơn. Lại có người khác cho rằng uống nhiều nước sẽ khiến bạn hỏng thận, thận phải làm việc quá nhiều dẫn tới nhanh hỏng.

Như vậy bạn giữ lại thông tin nào cho mình? Đó chính là dùng quy tắc của tự nhiên và hợp lý để lựa chọn. Vẫn ăn cá thu nhưng vừa phải thôi, đừng “quá”, vẫn uống nước đều nhưng đừng “nhiều”.

Ngay như việc chạy bộ, việc luyện tập chạy dài, liên tục chính là phản khoa học. Hôm nay bạn khoe thành tích chạy của mình trên Facebook, 10 năm sau hãy gặp tôi để mua thuốc khớp gối. Cấu tạo khớp chẳng khác gì một trục khuỷu trong máy móc, không vận động thì gỉ sét, hỏng hóc, nhưng vận động cường độ cao quá giới hạn chính là con đường phá hỏng chiếc máy đó nhanh nhất. Sự tái tạo của cơ thể không là vô hạn, đừng trái tự nhiên.

Luôn suy xét về 1 vấn đề dù là to hay nhỏ, sao cho “hợp lý” sẽ khiến bạn tỉnh táo và đưa ra quyết định đúng nhất. Chưa biết thì có thể tìm hiểu thông tin, cứ lấy tận cùng tự nhiên & bản năng làm gốc, đừng tin bất cứ ai cả. Rất nhiều luận điểm, logic rất chặt chẽ khiến bạn tin, nhưng phải dùng 3 quy tắc đã nêu để đối chiếu. Như vậy bằng cách nạp thật nhiều thông tin, từ con ong con kiến ta cũng học, từ người thợ xây, từ người bán phở, từ tỷ phú, từ cả người đi tù cũng cho ta bài học. Nạp nhiều, lọc bớt thì sẽ giữ lại được phần “vàng mười”. Đó chính là quy trình của học.